Flavius Aetius
Flavius Aetius

Flavius Aetius

Flavius Aetius, hoặc đơn giản là Aëtius (khoảng 396-454), Quận công kiêm quý tộc ("dux et patricius"), là tướng La Mã vào thời kỳ cuối Đế quốc Tây La Mã. Ông theo quân đội từ sớm, từng làm con tin cho các vua "di địch" như Alaric I (Goth) và Rugalia (Hung), sau làm tướng cho "kẻ soán ngôi" Joannes rồi lại theo hoàng đế Valentinianus III.[1] Ông là nhà quân sự, ngoại giao và là một trong những người có thế lực nhất Tây La Mã trong suốt hai thập kỷ (433-454). Ông đã mở nhiều chiến dịch đánh các "man di" xâm phạm La Mã. Nổi bật hơn cả là trận ông thắng đội quân dữ tợn của người Hung do Attila chỉ huy: bằng đường lối đối ngoại khôn khéo, ông đã lập được liên minh với các man di ở châu Âu, họp quân đánh Attila ở Chalons năm 451, buộc Attila phải chạy về nước.Cùng với thống đốc BonifaciusStilicho, Aetius thường được các sử gia đời sau gọi là "người La Mã cuối cùng" với ngụ ý rằng, sau ông, La Mã không thể sản sinh được một người nào khác xứng đáng xếp cùng với các bậc anh hùng thuở xưa. Nhà sử học Anh Edward Gibbon thường nhắc đến ông là "nhân vật được xưng tụng rộng rãi là nỗi khiếp đảm của di địch và là cột chống của nền cộng hòa". Sau chiến thắng Châlons, ông sự nghiệp đang lên thì bị Valentinianus III đố kỵ, giết hại.

Flavius Aetius

Năm tại ngũ 405-454
Chỉ huy Tribunis Partis Militaris
Cura Palatii
Magister Militum per Gallias
Comes et Magister Utriusque Militiae (cấp thấp)
Comes et Magister Utriusque Militiae (cấp cao)
Magnificus vir Parens Patriciusque Noster
Chấp chính quan
Phục vụ Đế quốc Tây La Mã
Biệt danh Người La Mã cuối cùng
Tham chiến Cuộc vây hãm Arelate (426)
Chiến tranh Frank (428)
Chiến dịch Noricum năm 430
Cuộc vây hãm Arelate (431)
Chiến tranh Frank năm 432
Trận Rimini
Chiến tranh Visigoth năm 436
Cuộc nổid dậy của người Burgundy năm 435
Cuộc vây hãm Narbona (436)
Cuộc cướp phá Worms (436)
Trận núi Colubrarius
Trận Vicus Helena
Trận Châlons
Cuộc xâm lược Ý (452)
Chiến dịch Tây Ban Nha năm 453
Đơn vị Quân đội La Mã
Sinh khoảng năm 391
Durostorum
Cấp bậc Magister militum
Mất 21 tháng 9, 454
Ravenna